Akademiden Haberler

'Tek Sağlık' Çalıştayı: Küresel Sorunlara Bütünsel Çözüm Arayışı

TÜBA ve Atatürk Üniversitesi'nin iş birliğiyle düzenlenen "Tek Sağlık: Bütünsel ve Sürdürülebilir Çözümler" çalıştayı bilimsel literatüre katkı sağlamanın yanı sıra politika yapıcıların ve toplumun rehber alabileceği somut öneriler üretme hedefiyle gerçekleştirildi.

TÜBA-Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği ile Gıda ve Beslenme Çalışma Grubunun hazırladığı çalıştayda “Gıda Sistemleri, Sürdürülebilirlik ve İklim Krizi”nden “İklim Değişikliği, Kirlilik ve Halk Sağlığı”na toplam 7 oturum süresince 30’u aşkın bilim insanı mevcut sorunları etkin bir şekilde ele alarak 24 başlıkta masaya yatırdı. İnsan, hayvan ve çevre sağlığının birbirinden ayrılamaz bir bütün olduğu vurgulandı, küresel sorunlara disiplinler arası yaklaşımla çözüm arandı. Çalıştay, katılımcıların mevcut bilgilerini güncellemelerine, yeni bakış açıları kazanmalarına, etkili stratejiler geliştirmelerine imkân tanıdı. Programın sonunda konuşmacıların bildirileri kapsamlı bir kitap olarak yayımlanarak ilgili kurumlarla paylaşılacak ve politika üreticilerin faydasına sunuldu. Akademi, iki gün süren çalıştayda gerçekleştirilen sunumları kitap haline getirerek ilgili kişi ve kurumlarla paylaşacak.

Programa TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Hacımüftüoğlu, TÜBA Asli Üyesi ve Lokman Hekim Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fatih Gültekin, Erzurum Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Mehmet Akarsu, Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürü Doç. Dr. Muhammed Atak, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan, Yakutiye Belediye Başkanı Mahmut Uçar ile çok sayıda akademisyen ve davetli katıldı. Açılışta, sağlık alanındaki küresel tehditlere karşı ortak çözümler üretmenin önemi vurgulandı. Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan “ABD Örneği Üzerinden Araştırma Ekosisteminde Tek Sağlık Konsepti” sunumuyla katılımcılara uluslararası bakış açıları kazandırdı.

Bilim dünyası zulümlerin karşısında durmalı
Çalıştayın açılışında konuşan Başkan Şeker, "Tek Sağlık" kavramının kökenlerini anımsatarak, İbn-i Sina gibi bilim insanlarının hem hayvan, hem bitki hem de ekosistemlere gösterdikleri bütüncül saygıya dikkat çekti. Şeker, "Biz şu anda bu yaklaşıma geri dönüyoruz. Çünkü dünyada aşırı uzmanlaşmanın ortaya koyduğu derinlik çalışmaları bizi genel perspektiften kopardı." dedi.

TÜBA Başkanı, G20 Zirvesi'nin Science20 komisyon çalışmalarında son 5 yıldır "Tek Sağlık" başlığının önemli bir strateji olarak altının çizildiğini belirtti. Bu hafta başında imzalanan Science20 Deklarasyonu'nda TÜBA’nın Türkiye’yi temsil ettiklerini söyleyen Şeker, deklarasyonda doğal kaynakların dengeli kullanılması, gelecek nesillerin korunması, sosyal adalet ve bilimsel gelişmelerin gelişmekte olan ülkelerle paylaşılması gibi konuların yer aldığını açıkladı.

Ancak Şeker, küresel gerçeklere dikkat çekerek sert eleştiriler yöneltti: "Hastanelerin bombalandığı, insanların aç bırakıldığı, sivillerin katledildiği ve kimsenin insanlığın çığlığını duymamak için görmezden geldiği iki yıl yaşadık. Ukrayna-Rusya savaşı ve arkasından Filistin, Gazze'nin yaşadıkları karşısındayız."

Başkan Şeker "Şimdi artık dünyanın gözü önünde aleni katliamlar, en büyük insanlık suçu yaşanırken, sağlık artık çok önemli gelmiyor. Brezilya'daki G20'de konuyu maalesef tek akademik olarak biz gündeme getirdik" diyerek, haksız rekabetin üst düzeyde olduğu ve iklim değişikliği politikalarıyla maliyetlerin dünyaya ödetilmeye çalışıldığı bir kapitalist sistemle karşı karşıya olduklarını vurguladı.

Biyolojik kontrol, geleceği şekillendirecek stratejik araç
TÜBA Asli Üyesi ve TÜBA-Gıda ve Beslenme Çalışma Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. Kazım Şahin, biyolojik kontrolün sadece tarımsal bir yöntem değil, "geleceğimizi şekillendirecek stratejik bir araç" olduğunu vurguladı. İnsan, hayvan, bitki ve ekosistem sağlığının birbirinden ayrılamaz bir bütün olduğunu belirten Şahin, iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı, çevre kirliliği ve kimyasallara bağımlılık gibi sorunların disiplinler arası yaklaşım gerektirdiğini söyledi.

İklim krizi ve sağlık ilişkisi
TÜBA Asli Üyesi veTÜBA-Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. Mehmet Emin Aydın, küresel ölçekte iklim değişikliği, biyolojik çeşitliliğin azalması, gıda güvenliği, çevre kirliliği ve salgın hastalıkların birbiriyle iç içe geçmiş sorunlar olduğunu vurguladı. COVID-19 pandemisinin bu durumu açıkça gözler önüne serdiğini belirten Aydın, "Zoonotik hastalıkların, ekosistem tahribatı ve iklim kriziyle ivme kazandığı görülmüştür." dedi.

Aydın, çalıştayda "Gıda Sistemleri, Sürdürülebilirlik ve İklim Krizi", "Çevresel Etkenlerin Gıda Kalitesi, Beslenme ve Toplum Sağlığı Üzerindeki Etkileri", "Biyoçeşitlilik, Ekosistem Hizmetleri ve Doğa Tabanlı Çözümler" gibi konuların ele alınmasının çok önemli olduğunu ifade etti.

Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Hacımüftüoğlu, üniversitelerinin araştırma üniversitesi olarak dünyada saygın bir konuma geldiğini belirtti. Hacımüftüoğlu, "İnsanlık tarihinin hiçbir döneminde örneği olmayan, çok hızlı bir teknolojik gelişme sürecinin içindeyiz." diyerek, bu gelişmelerin büyük fırsatlar sunmasının yanında büyük riskler de içerdiğini vurguladı.