IV. Yurt Dışındaki Türk Bilim İnsanları Kurultayı Gerçekleştirildi
TÜBA ve TÜBİTAK iş birliğiyle düzenlenen "IV. Yurt Dışındaki Türk Bilim İnsanları Kurultayı", İstanbul Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali (TEKNOFEST) kapsamında Atatürk Havalimanı'nda 20-21 Eylül 2019 tarihlerinde gerçekleştirildi.
“Küresel Eğilimlere Göre Yükselen Teknolojiler” ve “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Ekosisteminin Etkileştirilmesi” adlı iki ana başlık altında gerçekleştirilen Kurultay’a Türkiye Cumhuriyeti’nin 96. yılı kutlamasına ithafen, ABD, Danimarka, Norveç, Malezya gibi 18 farklı ülkenin öne çıkan araştırma kuruluşlarında, üniversitelerde ve özel sektörde görev alan toplam 96 bilim insanı katıldı.
Atatürk Havalimanı’nın dış hatlar terminal salonunda başlayan ve iki gün süren Kurultay'a; Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın yanı sıra Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcımız Mehmet Fatih Kacır, Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir, TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, TÜBA Asli Üyesi ve TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, TÜRKPATENT Başkanı Prof. Dr. Habip Asan, Yurt Dışı Türk ve Akraba Topluluklar Başkanı Abdullah Eren, Yunus Emre Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Şeref Ateş, Türkiye Teknoloji Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı ve TEKNOFEST Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar ile bilim insanları katıldı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank: “Bilimin ve teknolojinin; tüm sektörleri yönlendirdiği bütüncül bir yaklaşıma ihtiyaç var.”
Programda konuşan Bakan Varank, 4 yıllık bir aradan sonra Kurultay’ın ilk defa TÜBİTAK ve TÜBA ortaklığında gerçekleştirildiğini belirterek, göz bebeği bu iki kurumun bilim ve teknoloji ekosisteminin önemli aktörleri olduğunu söyledi.
TÜBİTAK ile TÜBA’nın ortaklaşa düzenlediği Kurultay’da bilim insanlarına seslenen Varank topyekün kalkınma için, tek alanda gelişimin yeterli olmadığını vurguladı ve “Bilimin ve teknolojinin; tüm sektörleri yönlendirdiği bütüncül bir yaklaşıma ihtiyaç var. Bu iki unsuru üretim süreçlerinde en iyi şekilde kullanan ülkeler; küresel rekabette ve inovasyonda rakiplerini geride bırakıyor. İşte biz de güçlü Türkiye için, mevcut üretim yapımızdaki katma değeri ve teknoloji yoğunluğunu artırmanın peşindeyiz. Tabii bu durum, müteşebbislerin yatırım iştahı kadar, nitelikli insan kaynağıyla da yakından ilişkili. Beşeri sermaye noktasında, emsallerimize göre karşılaştırmalı bir üstünlüğümüz var.” dedi.
“Küresel ekonomide hak ettiğimiz yere gelmek istiyoruz.”
“Ar-Ge ekosistemimizi geliştirmek için, 17 senede büyük yatırımlar yaptık. 200’ü aşkın üniversite, bin 200’e yakın Ar-Ge merkezi, 300’ü aşan Tasarım Merkezi, seksenin üzerinde Teknoloji Geliştirme Bölgesi ve 112 bin araştırmacıyla güçlü bir altyapıya sahibiz. Bundan sonraki hedefimiz, işin nitelik boyutunu çok daha ileri noktalara taşımak. Ekonomideki yeni başarı hikâyesini katma değerli üretimle yazıp; hep övündüğümüz genç ve dinamik nüfusumuzla küresel ekonomide hak ettiğimiz yere gelmek istiyoruz.”
“Bu yolu, hep birlikte yürüyelim”
“Tıpkı sizler gibi, yurt dışında çalışıp; temel ve beşeri bilimlerde ülkemizin adını yücelten pek çok akademisyenimiz var. Biriktirdiğiniz engin tecrübeleri bir şekilde ülkemize de aktarmanızı, somut projelere dökmenizi bekliyoruz. Bunun yanı sıra, ülkemizi üstün nitelikli yerli ve yabancı yabancı araştırmacılar için bir çekim merkezi yapmayı hedefledik. Bu sene ilk defa, Uluslararası Lider Araştırmacılar Programını uygulamaya başladık. Beklediğimizin ötesinde bir ilgiyle karşılaştık. 98’i Türk, 29’u yabancı olmak üzere 127 üst düzey araştırmacı bu programdan faydalanacak. Bugün buradan açıklıyorum. Yoğun ilgiyle karşılaştığımız Uluslararası Lider Araştırmacılar Programına önümüzdeki dönemde de devam edeceğiz.”
Katılımcılara seslenerek “Sizler, bilim diasporamızın elçilerisiniz. Her birinizin başarılarıyla gurur duyuyoruz. Bilgi, deneyim ve gözlemleriniz bizler için hazine niteliğinde. Biz bu hazinenin, ülkemizde de katma değere, üretime ve istihdama dönüşmesini arzuluyoruz. Ülkemizdeki araştırmacılarla aranızda, güçlü, organik ve sürekli bir bağ kurarak, Milli Teknoloji Hamlesi’ni hep birlikte başarmak istiyoruz. Bu topraklardan filizlenerek çıkan siz değerli araştırmacılarımızın, tecrübelerinden faydalanmak için her türlü desteği vermeye hazırız. Size bir telefon kadar yakınız. Gelin, Güçlü ve Büyük Türkiye idealinin vazgeçilmez bir parçası olun. Bulunduğunuz okullar ya da araştırma merkezleriyle, ülkemizdeki merkezleri eşleştirin. Yaşadığınız ülkelerdeki en iyi uygulama örneklerini bizlerle paylaşın, politikalarımızı çeşitlendirmemize katkıda bulunun. Bu yolu, hep birlikte yürüyelim.” dedi.
Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir: “Sanayi ekosisteminin gücü önemli”
Demir, dünyada savunma sanayisinin birçok bilim ve teknolojiyi yönlendiren itici güç olarak bilindiğini belirterek, insanın ilk öncelikli ihtiyacının güvenlik olduğunu söyledi. İsmail Demir, savunma sanayisi konusunda Türkiye’de son yıllarda iyi bir giriş yaptığını ifade ederek “Şunu da vurgulamak gerekiyor, eğer sanayi ekosisteminiz güçlü değilse, savunma sanayinizin tek başına güçlü olduğunu söylemeniz çok bir anlam taşımıyor. Bu bir bütünsel olaydır.” diye konuştu.
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker: “Başarı ve hedefler için birincil koşul; nitelikli bir insan kaynağına sahip olmak, bunu yerli yerinde istihdam edebilmek ve insan kaynağını yetiştirecek ve elde tutabilecek, verimli kılabilecek bir ekosistemi oluşturmaktır."
Ülkelerin dünyadaki siyasal ağırlığının en önemli belirleyicisinin sağlam ekonomileri olduğunun altını çizen Prof. Şeker, ekonomik başarıya ulaşmanın ve bunu kalıcı kılmanın, sürdürebilir olmanın ise ülkenin topyekûn kalkınma hamlesi içinde özel hedeflere sahip olması ile mümkün olduğunu dile getirdi ve “Bu başarı ve hedefler için de birincil koşul nitelikli bir insan kaynağına sahip olmak, bunu yerli yerinde istihdam edebilmek ve aynı zamanda bu insan kaynağını yetiştirecek ve elde tutabilecek, verimli kılabilecek bir ekosistemi oluşturmaktan geçmektedir. Bu amaçla kurumlarımız birçok tedbir, destek ve teşviki devreye almalarına rağmen bu konuda gerek geçmişten gelen ve gerekse güncel sıkıntılarımız olduğunu da belirtmek isterim.” dedi.
"Paydaşların akademik anlamda objektif önerilerini sunabilecekleri ve tartışabilecekleri bu platformu sorunlarımıza daha rasyonel çözümler üretmesi açısından önemli buluyorum."
“Ülkemizde son dönemde eğitim yatırımlarının ve bilimsel çıktıların niceliksel olarak arttığı, bilimsel verilerden görülebilecek düzeyde bir gerçekliktir. Fakat, Sayın Cumhurbaşkanımızın yükseköğretim kurumlarımızın 2019-2020 eğitim-öğretim dönemi açılış töreninde özellikle altını çizdiği üzere; üniversitelerimiz ve ilgili kurumlarımızca gerçekleştirilen nicelik artışının istenilen düzeyde yeterli niteliksel artışa dönüştürülemediğinden, ülkemizin gereksinimi olan kalite odaklı eğitim, araştırma ve üretim alanlarına yönelik çıktılarımızı gözden geçirerek, öncelik vermemiz gereken nitelik konusundaki başlıkları ve problemlerimizi çözme yönünde gayret etmemiz gerekmektedir. Bu sorunların aşılamadığında özel alanlarda problemlerimizin zamanla derinleşme riski içerdiği ve yüksek maliyet oluşturacağı da malumlarınızdır.
Konu ile ilgili paydaşların kendi çıkar ilişkileri dışında ortak bir zeminde, ülke menfaati ve uluslararası düzeydeki küresel gelişmeler ışığında, akademik anlamda objektif önerilerini sunabilecekleri ve tartışabilecekleri bir platformun bulunmasının sorunlarımızın çözümüne daha rasyonel çözümler üretmesi açısından önemli bulduğumuzu da belirtmek isterim. Bu Kurultay da bu amaca yönelik kurumlarımızın ortak düşüncesinin bir ürünüdür.
Alanlarında birikim ve deneyimleri ile öne çıkmış siz değerli bilim insanlarımızla; ülkemize hizmet ve katkı sunma paydasında periyodik aralıklar ile bir araya gelmeyi, ortak akıl ile dünyanın ve ülkemizin teknoloji alanındaki sorunlarını, güncel gelişmeleri, yeni teknolojik gelişmelerin toplumlara olumlu ve olumsuz etkilerini, gelecek nesillere yönelik yansımalarını, alınması gerekli önlemleri konuşmak, tartışmak, ve sizlerin değerli yorum ve analizleriniz sonucunda ülkemizin ulusal veya uluslararası alandaki bilimsel çalışmalarına, Ar-Ge faaliyetlerine ve desteklerine yönelik yol haritasına, milli öncelikli projelerine ve insan kaynağı yetiştirme stratejilerine ve ekosistemimize destek vermenizi bu konularda iş birliği içinde destekleşmeyi, yardımlaşmayı bekliyoruz ve arzuluyoruz.
Nostaljik hatıraları olan bu fiziki mekânda uçak kaçırma telaşı olmadan sizlerle bilimsel bir çalışma gerçekleştirmiş olacağız. Mevlana’nın sevdiği bir sözünü yeri gelmişken paylaşmak isterim “Bulanmadan, donmadan akmak ne hoş / Bir yerden bir yere konmak ne güzel / Dün dünde kaldı cancağızım / Şimdi yeni şeyler söylemek lazım.”
Prof. Şeker konuşmasını; gelecek nesiller için bilim diplomasisi, bilim stratejisi ve dünyadaki rekabette Türkiye’nin yerli ve milli teknoloji hamleleriyle uluslararası alanda hak ettiği yerde olması için insan kaynağını daha verimli kullanmak üzere, ilgili kurumlarla iletişim içerisinde olmanın öneminden bahsederek sonlandırdı.
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal: “Cumhuriyetin kuruluşunun 96. yıl dönümü nedeniyle 96 sayısını seçildi.”
Törende konuşan TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, kritik teknolojilerde araştırma yaptıklarını, bunun yanı sıra destek mekanizmaları kurguladıklarını ifade ederek, kurultaya yurt dışında 96 Türk bilim insanının katıldığını kaydetti. Cumhuriyetin kuruluşunun 96. yıl dönümü nedeniyle 96 sayısını seçtiklerini kaydeden Mandal, Türkiye’den 16 üniversitenin Kurultay’a katkı sağladığını bildirdi.
Kurultay'da belirlenen somut öneriler ve eylem planları bir sonuç raporu halinde hazırlanarak bütün katılımcılar ve paydaş kurum ve kuruluşlar ile paylaşılacak.
“Küresel Eğilimlere Göre Yükselen Teknolojiler ve Bunların Ülkemiz Öncelikleri ile İlişkilendirilmesine Yönelik Genel Oturum” kapsamında Drexel Üniversitesi’nden Prof. Dr. Banu Onaral'ın konuşması ile devam etti. Prof. Dr. Onaral, “Küresel Teknoloji Akımları Işığında Türkiye’nin Teknoloji Öncelikleri – Milli Teknoloji Hamlesi / Bağımsızlık ve Küresel Rekabet” başlıklı konuşmasında ulusal kalkınma için özgün tasarım ve üretim ile genç nesile yatırımın önemine değindi. Prof. Dr. Onaral, ayrıca ülke ihtiyaçlarına yönelik sektörlerde dışa bağımlılığın ivedi çözümlerine ihtiyaç olduğunu ve bunun küresel ve yöresel üstünlük ve rekabet gücü kazandıracak yatırımlar ve seferberlik içerisinde yürütülecek bir hareketle mümkün olabileceğini söyledi.
Oturumun ardından eş zamanlı odak grup çalışmalarına geçildi. Odak gruplar, gün boyu yaptıkları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan öneri ve görüşlerini ilk günün kapanışında birer sunum ile tüm katılımcılarla paylaştı.
Kurultay’ın ikinci günü ise TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal'ın “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Ekosisteminde Durum Değerlendirmesi ve TÜBİTAK Odaklı Yeni Süreçler” başlıklı sunumu ile devam etti. Sunumunda bilim, teknoloji ve yenilik kapsamında önemli artışlar hedeflendiğini belirten Prof. Dr. Mandal, bunun için ekosistem paydaşlarımızın önemli katkı ve katılımlarına ihtiyaç olduğunu söyledi. Yeni dönemde toplumsal ve ekonomik fayda ile teknoloji odaklı bir yaklaşım belirlendiğini ifade eden Prof. Dr. Mandal, “Yeni TÜBİTAK Stratejik Yaklaşımı”nı anlatarak bunun başarılmasında hem paydaş kurumların desteğine hem de tüm yurt içi ve yurt dışındaki bilim insanlarımızın işbirliğine ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Prof. Dr. Mandal’ın konuşmasının ardından paydaş kurumların sunumlarının ilkini Savunma Sanayi Başkan Yardımcısı Dr. Celal Sami Tüfekçi gerçekleştirdi. Dr. Tüfekçi, konuşmasında Ar-Ge proje tanımlama ve başlatma süreçlerine değinerek yapılan çalışmalar hakkında bilgi verdi; Savunma Sanayi Başkanlığı’nca nitelikli insan kaynağına büyük önem verildiğini ve bu amaçla Savunma Sanayi Akademisi Başkanlığı’nın kurularak faaliyetlerine başladığını söyledi.
Yunus Emre Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Şeref Ateş ise yaptığı paydaş kurum sunumu ile Türkiye Akademik ve Bilimsel İşbirliği Projesi (TABİP) hakkında katılımcılara bilgi vererek TABİP sayesinde önemli ve etkin çalışmalar ve iş birliklerinin başlatılabileceğine değindi.
Yurt Dışı Türker ve Akraba Topluluklar Başkanı Abdullah Eren ise; Kurultay katılımcılarına YTB çatısı altında yürütülen çalışmalar hakkında bilgi vererek yurt dışında yaşayan vatandaşlarla olan ilişkilerin önemine değindi.
Kurultay’ın ikinci günü ana başlıklardan ikincisi “Bilim, Teknoloji Ve Yenilik Ekosisteminin Etkinleştirilmesi” masaya yatırıldı. Odak grup çalışmaları öncesinde Argonne Lab'dan Dr. Esen Ercan Alp “Bilimsel Verimliliği Artırmak için Bazı Düşünceler” başlıklı sunumunda bilimsel olarak Türkiye’nin uluslararası arenadaki pozisyonuna değinerek bunu iyileştirmek için yurt dışında yaşayan bilim insanları ile ilişkilerin önemine değindi.
Sonrasında yurt dışından ve yurt içinden davetli bilim insanları ve paydaşların katılımıyla “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Ekosisteminin Etkinleştirilmesi” başlığı altında odak grup çalışmaları gerçekleştirildi. Odak gruplarca gerçekleştirilen çalışmalar ile otaya çıkan görüş ve öneriler daha sonra her bir grubun moderatörü tarafından bütün katılımcılara genel bir oturum kapsamında sunuldu.
Kurultay’ın kapanış oturumunda TASSA’nın yeni dönem Başkanı Prof. Dr. Candan Tamerler, yurt dışından gelen bilim insanları adına görüş ve değerlendirmelerini paylaştı. Programın devamında Türkiye Teknoloji Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı ve TEKNOFEST Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar “Milli Teknoloji Hamlesi” konulu konuşmasını ve Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Kurultay’ın sonuç değerlendirmesini yaptı.
T3 Vakfı Başkanı Bayraktar, konuşmasında milli, yerli ve özgün üretime vurgu yaptı. Bayraktar ayrıca, bunun için eğitim ve öğretim başta olmak üzere her alanda ahlaki ve etik değerlerle uyumlu, yenilikçi bir bakış açısının vazgeçilmez olduğunu ve bunu gerçekleştirmek adına TEKNOFEST gibi etkinliklerin önemli rol oynadığını ifade etti.
Ardından Kurultay’ın kapanışını gerçekleştirmek üzere konuşma yapan Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Türkiye’nin bilim ve teknoloji alanındaki hedeflerinden ve bu hedefleri gerçekleştirmek adına atılması planlanan adımlardan bahsetti. Kacır, bu hedeflerin gerçekleştirilmesinde yurt içindeki ve yurt dışındaki bilim insanlarımızı bir araya getiren Kurultay’ın önemine değinerek Kurultay sonucunda ortaya çıkan öneri ve eylem planlarını bu noktada çok önemsediklerini ifade etti.
Aile fotoğrafı çekilmesi ile son bulan Kurultay sonrasında her iki ana başlık için de belirlenen somut öneriler ve eylem planları bir sonuç raporu halinde hazırlanarak bütün katılımcılar ve paydaş kurum ve kuruluşlar ile paylaşılacak.
