Vesîletü’n-Necât’ı Şerh Etmek: Türkçe Mevlid Şerhlerinin Sebepleri

Halk arasında Mevlid adıyla bilinen Vesîletü’n-Necât (Kurtuluş Vesilesi), Süleyman Çelebi tarafından 1409 yılında Bursa’da telif edilmiş bir mesnevidir. Yazıldığı günden bu yana Türk Edebiyatı’na etkisi derinden hissedilen bir metin olup nazire, şerh ve tercümelere konu edilmiştir. Mevlid, Türk halkının Hz. Peygamber sevgisini göstermede aracı bir metindir. Birçok naziresinin yanı sıra başka dillere çevirileri de olan Mevlid’in Türk Edebiyatı’nda bilinen dört şerhi vardır. Bu şerhlerin biri 19. yüzyılda, üçü de 20. yüzyılın başında yazılmıştır. Eser, nazire sürecinin ardından şarihlerin de dikkatini çekmiş, Türkçe olmasına rağmen çeşitli nedenlerle şerh edilmiştir. Arapça ve Farsça eserleri yahut tasavvufi sembollerle örülü metinleri şerh etmeyi seçen şarihler için Mevlid gibi basit görünen bir metni şerh etmek ilk başlarda pek cazip gelmemiş, ancak Osmanlı’nın son döneminde bilhassa mevlid törenlerinin uyandırdığı uhrevi coşku sayesinde peş peşe Mevlid şerhleri kaleme alınmıştır. Bu çalışmada, Süleyman Çelebi Mevlid’inin niçin şerh edildiğine dair bilgiler şarihlerin ağzından verilecek, bu güzide eserin şerhinde dikkat edilmesi gereken hususlara dair tespitlerde bulunulacaktır.