Moleküler Biyoloji ve Genetik

Hücre Biyolojisi

Hücre ilk olarak 1665 yılında Robert Hooke tarafından tanımlanmıştır. Canlılar alemi, hücrelerinde çekirdek zarı bulunup bulunmamasına göre iki gruba ayrılır. Prokaryot organizmalar bir çekirdek zarına sahip değilken, ökaryot organizmalarda çekirdek zarı bulunur. Yapısal olarak incelediğimizde hücre; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek kısımlarından oluşur. Hücre zarı bir çift lipid tabaka ile lipid yüzeyinde ve lipid tabakaya gömülü olarak yer alan proteinlerden yapılmıştır. Hücre zarı, hücrenin sınırlarını belirleyerek hücre şeklinin oluşması, çeşitli maddelerin hücre içine giriş ve çıkışının denetlenmesi, hücreye ulaşan çeşitli uyarı sinyallerinin alınması gibi görevler yapar. Sitoplazma kolloid yapıda sıvı kısım ile organellerden oluşur. Sitozol içerisinde hücre iskelet elemanları olan Mikrotübüller, İntermediate filamentler ve Mikrofilamentler (aktin filamentler) yer alır. Bunlara ilave olarak Sitoplazmada organel olarak Endoplazmik retikulum, Ribozom, Golgi kompleksi, Lizozom, Peroksizom, Mitokondri ve Sentrozom yer alır. Hücrenin genellikle orta kısmında yer alan çekirdek bir çift zar tarafından kuşatılmıştır. Dış zar sitoplazmada yer alan granüllü endoplazmik retikulum ile ilişkilidir. Dış zar üzerinde porin adı verilen kanallar yer alır. Çekirdek zarfı olarak da adlandırılan bu iki zar birimi hücre bölünmesinin geç profaz evresinde dağılır ve telofaz evresinde yeni kromozomların etrafında tekrar şekillenir. Çekirdek zarfı her iki tarafından intermediate filamentlerle kuşatılmıştır. Dış zarı kuşatan filamentler, az organize olmuş iken iç zarın içini fibröz bir ağ şeklinde kuşatan filamentler oldukça düzgün sıralanmış ve bu fibröz ağ şeklindeki yapıya nüklear lamina adı verilir. Bölünmeyen, interfaz evresindeki bir çekirdeğin içerisinde sıvı kısmı oluşturan  kolloidal yapıdaki plazma ile kromatin iplikleri ve çekirdekçik bulunur.

Prof. Dr. Hasan Veysi Güneş
DOI: 10.53478/TUBA.978-625-8352-48-1.ch01