TÜBA Doğa Bilimleri Terimleri Sözlüğü Erişime Açıldı
TÜBA Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Projesi kapsamında; Akademi üyeleri ile Türkiye’nin pek çok üniversitesinden 100 civarında bilim insanının gönüllü katkılarıyla hazırlanan “TÜBA Doğa Bilimleri Terimleri Sözlüğü”nün “matematik, fizik ve astronomi” alanlarındaki çalışmaları tamamlandı.
Yaklaşık 15.000 terimi içermesi öngörülen Doğa Bilimleri Terimleri Sözlüğü’nün matematik, fizik ve astronomi alanlarına ait yaklaşık 4750 terim, www.tubaterim.gov.tr adresi üzerinden erişime açıldı.
TÜBA, bilimsel çalışmalarda, iletişimde, eğitim ve öğretimde Türkçenin kullanımını yaygınlaştırmak ve geliştirmek amacıyla, 2002 yılında Sosyal Bilimler, Mühendislik, Doğa Bilimleri ve Sağlık Bilimleri terimleri sözlüklerini içeren Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Projesi'ni başlattı ve 17 yıldır projeyi geliştirerek sürdürüyor.
“TÜBA Türkçe Bilim Terimleri Sözlük Projesinin ana amacı, ana dilimiz Türkçe’nin bilim ve eğitim dili olarak kullanımını geliştirmek.”
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar, yaptığı açıklamada TÜBA Türkçe Bilim Terimleri Sözlük Projesinin ana amacının ana dilimiz Türkçe’nin bilim ve eğitim dili olarak kullanımını geliştirmek olduğunu belirterek; bu çerçevede bilimsel terimler konusunda ortak paydalar oluşturarak terim kargaşasına son verme, yabancı dillerin istilasını durdurma, Türk dilinde düzgün bir bilim üslubunun gelişmesi için bir zemin hazırlama gibi alt hedeflerin gerçekleşmesine katkıda bulunmayı hedeflediklerini ifade etti. Prof. Acar, sözlerine şöyle devam etti: “2011’de yayımlanan Sosyal Bilimler Sözlüğü’nden sonra Mühendislik Terimleri Sözlüğü de yürütülen son işlemler tamamlandığında yayımlanacak. Şimdi ise, TÜBA Aslî Üyesi Prof. Dr. Adil Denizli yürütücülüğünde sürdürülen ve Matematik, Fizik ve Astronomi terimlerinin son aşamada Prof. Dr. Bülent Sankur ve ilgili alan uzmanlarının katkılarıyla geliştirilen Doğa Bilimleri Terimleri Sözlüğü’nün tamamlanan kısımlarını ağ sayfamız üzerinden erişime açıyoruz. Bu sözlükle, Matematik, Fizik, Astronomi, Zooloji, Botanik ve Biyoloji gibi temel bilim alanlarına ait Türkçe terimlerin toparlanması, üretilmesi ve bilim camiasına bir başvuru kaynağı olarak sunulmasını amaçlıyoruz. İlgili alanlara ait Türkçe terimler seçilirken bir yandan en geniş ölçekte kabul gören, kavramı saydam bir şekilde yansıtan sözcükler arandı, bir yandan da yaşayan Türkçe ile arılaşmaya özen gösterildi. Terimlerin tanımları kavramlar arasındaki farkları belirten ayrıntılara yer veren, kapsayıcı, didaktik özelliğe sahip olacak şekilde hazırlandı. Ayrıca terimlerin Türkçe, Almanca, İngilizce ve Fransızca eşanlamlıları verildi.” dedi. Sözlük kapsamında diğer alanlara ait terimlerin de yakın gelecekte kamuoyuna sunulacağını belirten Acar, kullanıcılardan alınacak geribildirimler ile geliştirilecek Sözlüğü basılı olarak da bilim dünyasına kazandırmayı hedeflediklerini söyledi.
“Türkçenin eğitim ve bilim dili olarak kullanımı ve geliştirilmesi, bilimsel ve topyekün gelişmemiz için büyük önem taşıyor.”
Başkan Acar, sözlerini söyle tamamladı: “Türkçenin eğitim ve bilim dili olarak kullanımı ve geliştirilmesi, bilimsel ve topyekün gelişimimiz için büyük önem taşıyor. Türkiye’de gerek üniversite ile iş hayatı arasında, gerekse farklı üniversiteler arasında farklı terim kullanımı ve ekollerinin bulunuyor olması, aşılması gereken bir zorluk oluşturuyor. Yabancı dillerin, özellikle İngilizcenin egemenliği insanların, bilim insanlarının düşünme süreçlerini de çok etkiliyor. Nitekim, Türkçenin söz varlığını, mantığını, hatta bazı yerleşik terimlerini göz ardı edip İngilizce terimi birebir kullanma veya çevirme eğiliminin yaygın olduğu gözleniyor. Bu koşullarda, başka dillerden de esinlenerek, daha önceki kuşaklarca benimsenmiş ve yerleştirilmiş terimleri de dikkate alarak Türkçe terim varlığımızı geliştirmenin önemli bir görev olduğuna inanıyoruz. Ulusal bilim ve kültür potansiyelimiz açısından büyük önem taşıyan bu konuda, “gönüllü çalışmaları” ile katkıda bulunan tüm bilim insanlarımıza ve çalışanlarımıza teşekkürlerimizi sunuyorum.”
TÜBA Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Projesi’nin çalışmaları; Sosyal Bilimler Terimleri Sözlüğü, Mühendislik Terimleri Sözlüğü, Doğa Bilimleri Terimleri Sözlüğü ve Tıp Terimleri Sözlüğü olmak üzere dört ana alanda yürütülüyor.
2002 yılında başlanan TÜBA Doğa Bilimleri Terimleri Sözlüğü çalışmaları o günden bu güne; Biyoloji, Botanik, Fizik, Kimya, Matematik ve Zooloji alt alanlarında yürütülüyor.
TÜBA Sosyal Bilimler Terimleri Sözlüğü çalışmalarına 2004 yılında başlandı ve 2011 yılı başında ilk olarak internet üzerinden kamuoyunun kullanımına açıldı. Alınan geri bildirimlerle güncellenen ve 2011 yılı sonunda baskısı yapılan sözlüğün halen satışı devam ediyor.
Çalışmalarına 2006 yılında başlanan TÜBA Mühendislik Terimleri Sözlüğü, 2015 yılında dönemin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık’ın katıldığı törenle internet üzerinden kullanıma açıldı. Sözlüğün 2019 yılı içerinde yayımlanması planlanıyor.
Söz konusu sözlüklerin yanı sıra TÜBA Tıp Terimleri Sözlüğü’nün de hazırlanarak kamuoyuna sunulması hedefleniyor.